ÖZEL OKUL ÖĞRETMENLERİ İÇİN SÖZLEŞME YENİLEME DÖNEMİ REHBERİ

Okullar sözleşmeyi yenilemedikleri durumlarda, aslında sözleşme ilişkisini sona erdiren taraf kendileri olmasına rağmen öğretmenden “İlçe Milli Eğitim istiyor” gibi yalanlarla istifa dilekçesi almaya çalışıyor. Yasalarda kesinlikle böyle bir şey mevcut değil.

Hangi amaçla olursa olsun istifa dilekçesi verirseniz hem tazminat ve yaz maaşı hakkınızı kaybedersiniz hem de okula tazminat ödemek zorunda kalabilirsiniz.

Okul tarafından herkese sözleşme yenileme daveti yapılırken size yapılmadıysa öncelikle bunu yazılı olarak bildirin ve neden sözleşme yenileme davetinin yapılmadığını sorun. İkinci aşamada, siz sözleşme yenileme davetinde bulunabilirsiniz.

Her durumda, okulun sözleşmeyi yenilememesi durumunda buna ilişkin yazılı bir bildirim talep edin.

Okulun herhangi bir yazılı bildirim yapmaması durumunda, yaşananları açıklayan bir bildirimin sizin tarafınızdan okula yapılması işe yarayabilecektir.

Sözleşme yenilenmediği ya da okul tarafından sözleşmenin süresinden önce feshedildiği durumlarda tazminat ve diğer haklarınızın ödenmesi yönünde hukuki süreci takip edebilirsiniz.

Ancak en önemlisi, sözleşmeyi yenilemeyen taraf okul ise sizin sözleşme yenilemeyen taraf olduğunuz anlamına gelebilecek istifa, fesih, karşılıklı fesih, ikale gibi herhangi bir anlaşma ya da metne imza atmayın.

Eğer öğretmen tarafından sözleşme yenilenmeyecekse veya süresi dolmadan sona erdirilecekse, bunun İş Kanunu 24. madde uyarınca “haklı nedenler fesih” şeklinde yapılması doğru olacaktır.

Haklı fesih yapılması durumunda hem varsa sözleşmedeki cezai şart gibi yaptırımlar bertaraf edilir hem de kıdem tazminatına hak kazanılır.

Haklı nedenler neler olabilir? Elden ödenen ücretler, eksik SGK primleri, öğretim yılına hazırlık ödeneğinin ödenmemesi, ek ders ücretlerinin ödenmemesi, resmi tatil günlerinde ücret ödenmeksizin çalıştırma, pandemi döneminde hileli kısa çalışma ya da ücretsiz izin… Okul tarafından öğretmene karşı kanuna aykırı davranış ya da öğretmenin kanuna aykırı davranması yönünde baskılar da fesih sebebi olabilir. Daha pek çok şey sayılabilir elbette, fesih sebeplerinin tespit edilmesi noktasında hukuki destek alabilirsiniz.

Öte yandan emeklilik için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlamak, erkek çalışanlar için askere gitmek, kadın çalışanlar için evlilikten itibaren 1 yıllık süre içerisinde fesih yapmak gibi durumlarda da işçinin tazminat hakkı oluyor ve sözleşmeyi haklı şekilde feshetmiş sayılıyor.

Haklı fesih için bir şekil şartı yok. Ancak dava sürecinde çalışanın haklı fesih yaptığını ve bu fesih sırasında dayandığı sebepleri ispat etmesi gerekiyor. Bu nedenle haklı fesih ihtarının (bildiriminin) Noter kanalıyla gönderilmesi önem arz ediyor.

Haklı fesih ihtarnamesine, davada dayanılabilecek bütün sebeplerin yazılması gerekiyor zira işçinin fesih sebepleriyle bağlılığı kuralı var. Yani dayandığı fesih sebebini ispat edemez ancak dayanmamış olduğu başka bir sebep tespit edilirse, bu durumda haklı fesih geçerli olmuyor ve hak kaybı yaşanabiliyor.

Haklı fesih hakkı kullanıldığı gün iş sözleşmesi sona ermiş olacaktır. Örneğin okulların kapandığı 14 Haziran günü haklı fesih yapan öğretmen, sözleşme süresi 31 Ağustos’a kadar olduğu için bu sürelerin ücretlerini yani yaz maaşlarını talep edemiyor.

Bu nedenle haklı fesih hakkı sözleşme süresinin bitiminde, mümkünse son hafta kullanılmalı.

Başka bir yerde sözleşme süresinin bitiminden önce işe başlanacaksa, yeni işe başlama tarihinden önce haklı fesih hakkının kullanılmış olması gerekiyor.

Okulun sözleşmeye yenilemediği ya da öğretmenin haklı sebeple sözleşme yenilemeyeceği durumlarda, sözleşmesi yenilenmeyen öğretmenlerin yaz tatilinde okula çağrılması hukuka aykırıdır.

Aksine davranan okul yönetimleri ve patronları, hem Milli Eğitim Temel Kanunu 50/A maddesindeki yaz tatili hakkını gasp etmiş olur hem de çalışanlara karşı eşit davranma borcunu ve ayrımcılık yapmama yasağını ihlal etmiş olur.

Evet. Eğer öğretmen yaz başında haklı fesih yapmamış ya da okul yaz başında çıkış vermediyse sözleşme süresinin bitimine kadar devam eder. Bu süre boyunca da ücret yani maaş, dönem itibariyle de yaz maaşı ödenmeye devam eder.

Eğer yaz maaşı ödenmezse ya da okul süresinden önce, örneğin Haziran ayında öğretmeni işten çıkarırsa, ilk durumda maaş alacağı olarak ikinci durumda bakiye süre ücreti alacağı olarak yaz maaşları talep edilebilir.

Patronların ağzından bu gibi sözleri pek çok konuda duyabilirsiniz. Biz ek ders ücreti ödemeyiz… Biz öğretim yılına hazırlık ödeneği vermiyoruz… Bizde yaz tatilinde çalışma olur… Biz sözleşme yenilemeyenlerden istifa alıyoruz… Bizim kurumumuzda böyle hocam…

Genel olarak patronların “biz” ya da “bizde” kalıbıyla kurdukları cümlelerin yalan dolan olduğunu kabul ederek dinlemekte fayda var.

Uygulamayı belirleyen patronun ya da müdürün paşa keyfi değil, yasalar, yönetmelikler, haklardır.

Okul yönetimleri ve patronları, bir kısmını yukarıda aktardığımız şekillerde hukuka aykırı girişimlerde ve ayak oyunlarında bulunuyor. Bunlara karşı dikkatli olmak önemlidir.

Birinci kriteriniz gerçeğe uygun olmayan herhangi bir şeye onay vermemek olmalı. Örneğin siz istifa etmediyseniz adına ne derlerse desinler istifa dilekçesi yazmanız gerçekle çelişir, bu teklifi reddetmeniz gerekir.

İkinci kriter, teklif edilen ya da yapılmak istenen hususun size zarar verip veremeyeceğini incelemektedir. Bunu fark etmek her zaman kolay değildir. Ancak yine de örneğin “istifa etmiyorsan yazın okula gelirsin” gibi bir önerme, öğretmenin yaz tatili hakkını ihlal eder ve reddedilmelidir.

Nihayet, her olayda özellikli bazı durumlar bulunabilir ve bu konuda avukat desteği almak işinize yarayabilir, ama daha da önemlisi;